Apartheid – czym była ta ideologia i jak długo trwała?
Apartheid – ideologia, system polityczny, ustrój Republiki Południowej Afryki oparty na segregacji rasowej. To niechlubne lata w historii praw człowieka, od 1968 roku określane przez Organizację Narodów Zjednoczonych mianem zbrodni przeciwko ludności. Na czym dokładnie polegał? Jak długo trwał i kiedy w końcu się skończył? Historia apartheidu, choć we współczesnej Europie kojarzona głównie z postacią Nelsona Mandeli, w rzeczywistości sięga setek lat wstecz.
Kolonizacja Afryki – początki apartheidu
Pierwsi Europejczycy pojawiają się w Republice Południowej Afryki w XV wieku. Natomiast w roku 1652 Holenderska Kompania Wschodnioindyjska pod dowództwem Jana van Reebecka przejmuje we władanie południe Czarnego Lądu i na Przylądku Dobrej Nadziei wznosi swoją stację zaopatrzeniową. Powstaje fort Kapsztad. Napływowa ludność holenderska tworzy narodowość Burów. W ich własnym mniemaniu są ludem wybranym i wyjątkowym, a to nastawienie zmienia losy RPA na kolejne wieki. Mimo iż na początku XIX wieku Kapsztad dostaje się pod władanie brytyjskiej monarchii, a ta znosi na swoich ziemiach niewolnictwo to Burowie, podpierając się Biblią, nadal wierzą w wyższość białego człowieka nad czarną rasą Afrykanerów. To początek apartheidu i konfliktów międzyrasowych w RPA.
Kulminacja tej ideologii i systemu segregacji rasowej następuje w połowie ubiegłego wieku. Rdzennym mieszkańcom Republiki Południowej Afryki odbiera się coraz więcej praw. Następuje podział na „białych”, „czarnych” i „kolorowych”. Prawo staje się coraz bardziej restrykcyjne, uchwalone zostają między innymi następujące prawa:
- zakaz zawierania mieszanych małżeństw
- zakaz międzyrasowych kontaktów seksualnych (za złamanie którego surowiej karani byli czarnoskórzy, w tym głównie kobiety)
- przymusowe wysiedlenia czarnych obywateli na prowincje kraju i wyburzanie ich miejskich domostw
- zniesienie obowiązkowej edukacji dla czarnoskórych dzieci (w zamian przysposabiano je jedynie do pracy fizycznej)
- segregacja we wszelkich instytucjach i placówkach, mi.in. w transporcie publicznym i w restauracjach
Rok 1993 – Pokojowa Nagroda Nobla łączy, a nie dzieli
Lata 50. ubiegłego wieku to z jednej strony czas szalejącego wręcz w RPA apartheidu. Z drugiej zaś moment, kiedy jednym z liderów Afrykańskiego Kongresu Narodowego zostaje Nelson Mandela. Ta istniejąca od roku 1912 partia już od początków swojego istnienia walczy o prawa czarnoskórych obywateli. Zostaje zdelegalizowana w 1960, jednak nadal działa w podziemiu. W tym samym roku Komitet Noblowski przyznaje swoją Pokojową Nagrodę jej przewodniczącemu. Tym samym przyłącza się do międzynarodowego ruchu walczącego o prawa człowieka niezależnie od jego koloru skóry. Albert John Luthuli – to on otrzymuje pierwszą z nagród, jakimi później uhonorowani zostaną kolejni politycy Republiki Południowej Afryki za swoją batalię z apartheidem.
Rok 1993 – Pokojowa Nagroda Nobla łączy, a nie dzieli
Z czasem w ruchu oporu pojawiają się coraz bardziej radykalne nurty i obozy. Walka przestaje być pokojowa. Rok 1961 to moment, w którym powołane zostaje zbrojne ramię partii. Włócznią Narodu (Umkhonto we Sizwe) kieruje Mandela. Formacja przeprowadza akty sabotażu, atakuje budynki rządowe i choć unika przemocy wobec ludności, daje jasno znać, że łatwo nie zrezygnuje z walki o swoje wartości. W 1963 wszyscy dowódcy skazani zostają na kary dożywotniego więzienia. To oczywiście nie uspokaja sytuacji w kraju. Siedziba partii przenosi się do Zambii, w Tanzanii i Angoli powstają obozy wojskowe szkolące kolejnych wojowników.
Walka trwa wiele kolejnych lat. Aż do momentu, kiedy na początku roku 1990, ówczesny prezydent RPA, Frederik Willem de Klerk, wygłasza przemówienie, które do dzisiaj określa się mianem „przemówienia o przełomie”. To początek końca apartheidu. Uwolnieni zostają więźniowie polityczni. Trzy lata później prezydent de Klerk wraz z Nelsonem Mandelą, biały polityk partii rządzącej i czarnoskóry opozycjonista, zostają laureatami kolejnej Pokojowej Nagrody Nobla. W roku 1994 odbywają się pierwsze powszechne wybory i to Mandela zostaje prezydentem. De Klerk jego drugim wiceprezydentem. Kończy się czas apartheidu, który oficjalnie trwał od lat 40. XX wieku. Nieoficjalnie zaś od chwili przybycia na Ziemie RPA pierwszych europejskich kolonizatorów.
straszne czasy w historii ludzkości 🙁